Oppsummering av kapitlene i boka + kapittelquizer

QUIZ! – Kapittel 8 – «Språk i kontakt»

Vel rett alternativ: 

1. Kva er eit standardtalemål?
   
   
   • Eit offisielt talemål som er landsdekkjande.
   • Ein standardisert dialekt som også kan brukast som skriftspråk.
   • Eit talemål som er veldig «standard» og lite kreativt.
   
   
   
2. Når fekk dialektane høgare status? Kvifor fekk dei det?
   
   
   • Dette skjedde på 1970-talet og hang saman med ei høgrebølgje i politikken, og arbeid for å få Noreg inn i EU og NATO.
   • Dette skjedde på 1970-talet og hang saman med ei venstrebølgje i politikken og arbeid for å demokratisere samfunnet.
   • Dette skjedde på 1980-talet og hang saman med politiske omstende på denne tida.
   
   
   
3. Nemn eit språk som bruker etymologisk skrivemåte.
   
   
   • Engelsk
   • Finsk
   • Norsk bokmål
   
   
   
4. Nemn eit språk som bruker ortofon skrivemåte.
   
   
   • Norsk bokmål
   • Dansk
   • Finsk
   
   
   
5. Forklar kva hovudformer og sideformer var.
   
   
   • Hovudformene var dei språklege formene som måtte brukast i lærebøker og i offentleg forvaltning. Sideformer var tilletne å bruke for alle andre.
   • Hovudformene var dei mest brukte formene i språket, medan sideformene var sidestilte med hovudformene, og mest brukt i lærebøker.
   • Hovudformene var dei minst brukte, men likevel dei viktigaste formene i språket. Sideformene var på sett og vis viktigare for folk flest.
   
   
   
6. Kvar finn ein høgtone og lågtone?
   
   
   • Høgtone finn ein på Austlandet, i Trøndelag og i Aust-Agder. Lågtone finn ein på Vestlandet, Nord-Noreg og i Vest-Agder.
   • Lågtone finn ein på Austlandet, i Trøndelag og i Aust-Agder. Lågtone finn ein på Vestlandet, Nord-Noreg og i Vest-Agder.
   • Høgtone finn ein i Sør-Noreg, lågtone finn ein i Nord-Noreg.
   
   
   
7. Kor plasserer ein verbalet i norske utsegner?
   
   
   • Verbalet har 1.-plassen i setninga.
   • Verbalet har 2.-plassen i setninga.
   • Verbalet har 3.-plassen i setninga.
   
   
   
8. Kva er samanhengen mellom ordstilling og det grammatiske fenomenet kasus?
   
   
   • Språk som har kasus, bør ha ei fastare ordstilling enn språk som ikkje har kasus, fordi det blir oppfatta som vanskelegare å lære seg kasusspråk.
   • Språk som har kasus, har ei fast ordstilling, for kasusa har sin faste plass i setninga.
   • Språk som har kasus, kan ha ei lausare ordstilling enn språk som ikkje har kasus, fordi endingane gir signal om kva for funksjon ordet har i setninga.
   
   
   
9. Kva for restar av kasus finn vi i norsk?
   
   
   • I bøyinga av pronomen og i faste uttrykk med genitivs-s (til fots).
   • I bøyinga av preteritum og i faste uttrykk med genitivs-s (til fots).
   • I bøyinga av predikativ og i faste uttrykk med genitivs-s (til fots).
   
   
   
10. Kva er eit sterkt verb?
    
    
    • Sterke verb har inga ending i presens og preteritum. Dette gjeld både bokmål og nynorsk.
    • Sterke verb har inga ending i preteritum. Dette gjeld både bokmål og nynorsk.
    • Sterke verb har sterke endingar i presens, men svake endingar i preteritum. Dette gjeld både bokmål og nynorsk.
    
    
    
11. Kva er purisme?
    
    
    • Når ein prøver å unngå å ta inn framande ord i språket, kallar vi det språkleg purisme.
    • Når ein prøver å ta inn berre dei best eigna framande orda i språket, kallar vi det språkleg purisme.
    • Når ein ser på språket som noko reint og purt, kallar vi det språkleg purisme.
    
    
    
12. Kvifor har samisk ei særstilling i norsk språkpolitikk?
    
    
    • Samisk er svært utbreidd til minoritetsspråk å vera, og har difor eit spesielt vern. Di fleire som brukar språket, di meir blir det verna.
    • Samisk er kanskje det mest spennande av dei norske minoritetsspråka, sidan det er språket til eit urfolk. Difor ynskjer vi også å verne det spesielt.
    • Samisk er språket til eit urfolk i Noreg, og har difor spesielt vern, i tråd med internasjonale avtalar.
    
    
    
13. Kva meiner ein med maktforhold mellom språk?
    
    
    • I fleirspråklege samfunn vil dei ulike språka ha ulik prestisje, og slik kan det oppstå maktforhold mellom språka og brukarane av språka.
    • I fleirspråklege samfunn har språka ulik makt: det finst f.eks. eitt språk for dei makteslause og eitt språk for dei mektige.
    • I fleirspråklege samfunn har språka ulik prestisje. Språk som har mange ord som uttrykkjer makt, blir fort det mest mektige språket.
    
    
    
14. Kva er ein multietnolekt?
    
    
    • Ein multietnolekt er eit talemål som blir brukt av alle med multietnisk opphav.
    • Ein mulitetnolekt er eit talemål som låner ord og grammatiske strukturar frå fleire ulike språk, og som blir brukt av personar med ulikt etnisk opphav.
    • Ein multietnolekt er eit talemål der brukarane ofte gjer mange språklege feil.
    
    
    
15. På kva måte skil språket i sportsreportasjar seg frå anna journalistisk språk?
    
    
    • Språket i sportsreportasjar er prega av mange språklege verkemiddel, som f.eks. utprega positive eller negative ord, nylaga ord og klisjear.
    • Språket i sportsreportasjar er prega av ein sakleg stil, fordi det skal formidle viktige resultat på ein korrekt måte.
    • Språket i sportsreportasjar er prega av språklege verkemiddel, som f.eks. rim og rytme og symbol.
    
    
    
16. Kvifor er latin mykje brukt i ein del yrke?
    
    
    • Fordi latin var rekna som det vanskelegaste språket ein kunne lære i vitskaplege kretsar, og på den måten fekk det høg status.
    • Fordi latin var det mest presise språket i verda, og dermed det mest eigna til f.eks. faget medisin.
    • Fordi latin var fellesspråket innan vitskapen i tidlegare tider. Dermed er det etablert eit fagspråk som er presist og som er geografisk uavhengig.